EDUCACIÓN PLASTICA E VISUAL
EDUCACIÓN
A educación, pode definirse coma:
1.-O proceso multidireccional mediante o cal transmitense os coñecementos, valores, costumes e formas de actuar.
A educación non só se produce ao través da palabra, pois está presente en todas as nosas accións, sentimentos e actitudes.
2.-O proceso de vinculación e concienciación cultural, moral e conductual.
Así, ao través da educación, as novas xeraciones asimilan e aprenden os coñecemientos, normas de conducta, modos de ser e formas de ver ol mundo de xeraciones anteriores, creando ademáis outros novos.
3.-Proceso de socialización formal dos individuos de unha sociedade.
A educación compartese entre as personas por medio das nosas ideas, cultura, coñecimentos, etc. respectando sempre aos demáis.
Que no sempre se dá na aula.
1.-O proceso multidireccional mediante o cal transmitense os coñecementos, valores, costumes e formas de actuar.
A educación non só se produce ao través da palabra, pois está presente en todas as nosas accións, sentimentos e actitudes.
2.-O proceso de vinculación e concienciación cultural, moral e conductual.
Así, ao través da educación, as novas xeraciones asimilan e aprenden os coñecemientos, normas de conducta, modos de ser e formas de ver ol mundo de xeraciones anteriores, creando ademáis outros novos.
3.-Proceso de socialización formal dos individuos de unha sociedade.
A educación compartese entre as personas por medio das nosas ideas, cultura, coñecimentos, etc. respectando sempre aos demáis.
Que no sempre se dá na aula.
PLÁSTICA
A palabra plástico deriva do grego plastikos, que se traduce coma moldeable.
Os polímeros, as moléculas básicas dos plásticos, están presentes en estado natural en algunhas sustancias vegetais e animais coma ol caucho, a madeira o coiro, se ben no eido da moderna tecnoloxía dos materiais estes no solen encadrarse no grupo dos plásticos, que se reduce preferentemente a preparados sintéticos.
Os materiales plásticos, é dicir, que poden deformarse ata conseguir unha forma desexada por medios diversos coma extrusión, moldeado ou fiado.
En contraposición os materiais elásticos poden recobrar a súa forma e medida despois que teña cesado a acción oo a forza que la alterara.
Os polímeros, as moléculas básicas dos plásticos, están presentes en estado natural en algunhas sustancias vegetais e animais coma ol caucho, a madeira o coiro, se ben no eido da moderna tecnoloxía dos materiais estes no solen encadrarse no grupo dos plásticos, que se reduce preferentemente a preparados sintéticos.
Os materiales plásticos, é dicir, que poden deformarse ata conseguir unha forma desexada por medios diversos coma extrusión, moldeado ou fiado.
En contraposición os materiais elásticos poden recobrar a súa forma e medida despois que teña cesado a acción oo a forza que la alterara.
VISUAL
Relativo ao sentido da vista. O sentido da vista é o que nos permite percibir sensacións luminosas e captar o tamaño, a forma e a cor dos obxectos, así coma a distancia á que se atopan. Estas sensacións chegan ao través dos ollos, os órganos encargados da visión.
Chamase visión á capacidade de interpretar o noso entorno grazas aos raios da luz que alcanzan o ollo. Tamén se entende por visión toda acción de ver.
A visión ou o sentido da vista é unha das principais capacidades sensoriais do home e de moitos animais.
Chamase visión á capacidade de interpretar o noso entorno grazas aos raios da luz que alcanzan o ollo. Tamén se entende por visión toda acción de ver.
A visión ou o sentido da vista é unha das principais capacidades sensoriais do home e de moitos animais.
ARTES PLÁSTICAS
Por artes plásticas enténdese unha clase de arte ao mesmo nivel que as artes escénicas , as artes musicais e as artes literarias.
Las artes plásticas diferencianse de todas aquelas na súa forma de expresión, xa que utilizan materias flexibles ou sólidas, moldeadas, dispostas ou modificadas de cualquiera outra forma á pracer polo artista.
Dentro de estas intégranse tanto a pintura, a escultura, a fotografía, o debuxo ou a ilustración; técnicas como o gravado, o moldeado, ou outras artes gráficas, e algunhas artes decorativas e artes industriais coma a cerámica, o deseño de moda ou a xoiería.
Las artes plásticas diferencianse de todas aquelas na súa forma de expresión, xa que utilizan materias flexibles ou sólidas, moldeadas, dispostas ou modificadas de cualquiera outra forma á pracer polo artista.
Dentro de estas intégranse tanto a pintura, a escultura, a fotografía, o debuxo ou a ilustración; técnicas como o gravado, o moldeado, ou outras artes gráficas, e algunhas artes decorativas e artes industriais coma a cerámica, o deseño de moda ou a xoiería.
PARA QUE SIRVE A PLÁSTICA?
Para moitos estudantes, a plástica es una materia menor, das denominadas fáciles e pouco relevantes a nivel curricular. Nembargantes, varios estudos científicos veñen demostrando que aprender empregando “estratexias artísticas” mellora significativamente o rendimiento académico do resto das materias non artísticas. Pero para que funcione, a arte ten que pasar a un primeiro plano coma ferramenta de traballo e de transmisión da información. Non só trátase de ensinar a debuxar, pintar ou moldear durante unhas horas á semana, senón de uempregar esas habilidades en cualquear outra materia.
A razón final innata da arte para o cerebro non é a de crear emocións, senón a de adquirir coñocemiento. A emoción é un efecto engadido que a propulsa e a mantén, imprescindible pero non o obxectivo básico. Saber do mundo o través da visión, sí.
Vendo, a posibilidade de entendelo e manexalo multiplícase enormemente.
Pódese ensinar a observar organizadamente e a percibir o esencial, a expresar as propias ideas visualmente, a esquematizar con imáxes os pasos polos que se ten chegado a un coñecemento básico, a resolver un problema ou a intuir cómo profundizar nun tema.
Tan só o 15% da población estudiantil asimila ben os contidos oindo, e son os únicos que obteñen bos resultados cas materias tradicionales, basadas na transmisión oral da información. Po la contra, a aprendizaxe vía visual é o predominante no 40% dos alumnos, que necesitan dispoñer de moitas ilustraciones, diagramas, gráficos… asociados aos números e ás palabras para integralos.
Ademáis, o 45% de los estudiantes ten facilidade para adquirir coñecemento explorando manualmente e precisan da manipulación directa e da práctica para comprender as abstraccións numéricas e a escritura. Con estratexias basadas na plástica, as puntuaciones en lectura, escritura
e matemáticas increméntanse máis dun 20%, e a retención é más rápida.
A asimilación e xeralización de conceptos e a súa aplicación a distintos ámbitos tamén melloran, así coma as habilidades sociais, o control emocional, a toma de decisións e as iniciativas para estudiar, cooperar ou resolver problemas. Finalmente, a conflictividade interpersonal nas escolas redúcese, e ao ser unha linguaxe común para a mayoría de culturas, a arte benefica a escolarización na diversidade.
Dende o punto de vista formativo non podemos valorar a arte visual –ni tampouco ningún outro tipo de arte– en termos económicos, senón en posibilidades de aprendizaxe e desenvolvemento integral do coñecemento; así que a asignatura de plástica é primordial.
A razón final innata da arte para o cerebro non é a de crear emocións, senón a de adquirir coñocemiento. A emoción é un efecto engadido que a propulsa e a mantén, imprescindible pero non o obxectivo básico. Saber do mundo o través da visión, sí.
Vendo, a posibilidade de entendelo e manexalo multiplícase enormemente.
Pódese ensinar a observar organizadamente e a percibir o esencial, a expresar as propias ideas visualmente, a esquematizar con imáxes os pasos polos que se ten chegado a un coñecemento básico, a resolver un problema ou a intuir cómo profundizar nun tema.
Tan só o 15% da población estudiantil asimila ben os contidos oindo, e son os únicos que obteñen bos resultados cas materias tradicionales, basadas na transmisión oral da información. Po la contra, a aprendizaxe vía visual é o predominante no 40% dos alumnos, que necesitan dispoñer de moitas ilustraciones, diagramas, gráficos… asociados aos números e ás palabras para integralos.
Ademáis, o 45% de los estudiantes ten facilidade para adquirir coñecemento explorando manualmente e precisan da manipulación directa e da práctica para comprender as abstraccións numéricas e a escritura. Con estratexias basadas na plástica, as puntuaciones en lectura, escritura
e matemáticas increméntanse máis dun 20%, e a retención é más rápida.
A asimilación e xeralización de conceptos e a súa aplicación a distintos ámbitos tamén melloran, así coma as habilidades sociais, o control emocional, a toma de decisións e as iniciativas para estudiar, cooperar ou resolver problemas. Finalmente, a conflictividade interpersonal nas escolas redúcese, e ao ser unha linguaxe común para a mayoría de culturas, a arte benefica a escolarización na diversidade.
Dende o punto de vista formativo non podemos valorar a arte visual –ni tampouco ningún outro tipo de arte– en termos económicos, senón en posibilidades de aprendizaxe e desenvolvemento integral do coñecemento; así que a asignatura de plástica é primordial.
ARTE E CEREBRO
¿De ónde procede tanta creatividade plástica? A arte visual é una función do cerebro, é dicir brota gracias a el. O cerebro humano evolucionou desenvolvendo unah grande cantidad de enerxía e de áreas para ver, porque ese ver permite unha avaliación, reflexión e coñecemiento máis detido dos estímulos que nos rodean e así decidir mellor o hai que facer. Todo isto dispara as posibilidades de supervivencia.
Non é de estrañar polo tanto que dende fai uns 25 años, a neurociencia tamén teña comenzado a discurrir trucos para averiguar cómo traballa el cerebro cuando crea arte visual. Semir Zeki, oneurocientífico que máis traballa neste campo, está levando a cabo tamén estudos sobre neuroestética para comprender ademáis da función visual, cómo o cerebro aprecia a beleza artística.
Diferentes áreas cerebrais interconectadas entre sí analizan os diferentes atributos da escena. As áreas denominadas V1 e V2, recollen primeiro a información dos nervios ópticos e a distribuen a outras áreas especializadas, dentro das que existen incluso células especializadas nunha cor determinada, nun tipo de orientación das líneas, nun tipo de movemento... deste xeito só se activan ante os estímulos visuais que se corresponden coa súa especialización, aforrando enerxía vital para outras funcións cerebrais.
Vanse acumulando bastantes datos que permiten relacionar a percepción visual co análisis de diferentes estilos artísticos presentes ao longo da historia da arte. Coas técnicas de neuroimaxen pode regxistrarse en directo a actividad do cerebro mentres se están contemplando obras de arte, e iso permite detectar se as áreas do cerebro que se activan diante dun cadro de Jackson Pollock son as mesmas que o fan ante un gravado de Rembrandt, e se esa diferente activación pode explicar as respectivas sensacións do observador. Tense demostrado, por exemplo, que a visión de una obra en cor realista activa moitas máis áreas do cerebro visual que unha obra que se pintara con cores que non corresponden á realidade coñecida, ou que unha obra tamén coloreada pero abstracta, sen formas reais. Esto é debido a que, canto máis abstracta é unha obra, maior é a súa capacidade de significar un rexistro fiable dun dlos procesos visuais esenciais. As obras máis complexas precisan, para o seu análise do traballo de máis áreas do cerebro visual funcionando ao tempo. Por tanto, as obras de arte visual en calquera das súas variantes “falan” sobre cómo funciona o cerebro humano. Tanto, que dende o punto de vista da neurociencia din moito máis sobre este órgano que sobre o mundo que pretenden representar. As obras convírtense así nun registro fiable de decenas de miles de anos de antigüedade sobre os procesos de análise visual do cerebro.
Non é de estrañar polo tanto que dende fai uns 25 años, a neurociencia tamén teña comenzado a discurrir trucos para averiguar cómo traballa el cerebro cuando crea arte visual. Semir Zeki, oneurocientífico que máis traballa neste campo, está levando a cabo tamén estudos sobre neuroestética para comprender ademáis da función visual, cómo o cerebro aprecia a beleza artística.
Diferentes áreas cerebrais interconectadas entre sí analizan os diferentes atributos da escena. As áreas denominadas V1 e V2, recollen primeiro a información dos nervios ópticos e a distribuen a outras áreas especializadas, dentro das que existen incluso células especializadas nunha cor determinada, nun tipo de orientación das líneas, nun tipo de movemento... deste xeito só se activan ante os estímulos visuais que se corresponden coa súa especialización, aforrando enerxía vital para outras funcións cerebrais.
Vanse acumulando bastantes datos que permiten relacionar a percepción visual co análisis de diferentes estilos artísticos presentes ao longo da historia da arte. Coas técnicas de neuroimaxen pode regxistrarse en directo a actividad do cerebro mentres se están contemplando obras de arte, e iso permite detectar se as áreas do cerebro que se activan diante dun cadro de Jackson Pollock son as mesmas que o fan ante un gravado de Rembrandt, e se esa diferente activación pode explicar as respectivas sensacións do observador. Tense demostrado, por exemplo, que a visión de una obra en cor realista activa moitas máis áreas do cerebro visual que unha obra que se pintara con cores que non corresponden á realidade coñecida, ou que unha obra tamén coloreada pero abstracta, sen formas reais. Esto é debido a que, canto máis abstracta é unha obra, maior é a súa capacidade de significar un rexistro fiable dun dlos procesos visuais esenciais. As obras máis complexas precisan, para o seu análise do traballo de máis áreas do cerebro visual funcionando ao tempo. Por tanto, as obras de arte visual en calquera das súas variantes “falan” sobre cómo funciona o cerebro humano. Tanto, que dende o punto de vista da neurociencia din moito máis sobre este órgano que sobre o mundo que pretenden representar. As obras convírtense así nun registro fiable de decenas de miles de anos de antigüedade sobre os procesos de análise visual do cerebro.
ARTE E CIENCIA
Os científicos y os artistas parecen ter cousas en común –de feito, hai moitos científicos que tamén son artistas, e muoitos artistas plasman a súa arte seguindo razoamentos claramente científicos–.
Por unha parte, para traballar, empréganse redes neuronales e neuroquímicas bastante parecidas. Sen sabelo, de manera intuitiva, probando e errando, buscando a mellor forma de plasmar o mundo externo e o propio, os artistas teñen realizado verdadeiros experimentos “neurocientíficos”. Por exemplo, no mundo real, os obxectos e os seres vivos non están rodeados por liñas que os delimiten da contorna. ¿Por qué enton, debuxamos o contorno dos obxectos con liñas perfiladoras para representalos visualmente?
Ya en edades precoces nas que o aprendizaxe non pode explicar por sí mesmo a súa adquisición, esas liñas de contorno están moi presentes. En forma de “garabatos” azarosos e aparentemente imprecisos, son usados polos nenos e as nenas con un entusiasmo xenuino ata a saciedade. Van así plasmando a progresiva sofisticación do seu cerebro visomotor.
As liñas de debuxo dos contornos serven de algo, sinalan algunha función primordial do cerebro. Ainda que se den movimientos artísticos que traten de “romper” deliberadamente con esta tendencia innata, buscando novos efectos, convencionalmente, cando decidimos trazar unha liña para debuxar, non o facemos coa intención de rodear unha sombra ou perfilar manchas de cor, senón para construir unha forma. Con isto, os artistas teñen descuberto que algúns contornos son decisivos e que deben ser percibidos polo cerebro para que poida identificar a estructura esencial do obxecto. Isto significa que sempre que observamos, o nosro cerebro visual está analizando liñas de contorno, ainda que non sexamos conscientes de iso.
O artista, e neste caso tamén os nenos (que son artistas innatos), simplifican e evidencian na súa obra que, para ver o mundo e obter coñecimento
del, é crítico e indispensable que o cerebro “debuxe” o contorno dos objetos. De feito, os niños posuen unha destreza inusual para destilar o realmente importante para o cerebro visual.
Os artistas, ensaiando intuitivamente con técnicas artísticas, e os científicos, foron quen de introducirse na fisioloxía de moitos outros procesos visuais. Descubríuse tamén como se percibe e se analizan a transparencia dos obxectos, a dirección da luz e das sombras, a perspectiva, o movemento, a cor, a forma, etcétera.
Debe saberse que faisenos imposible acceder conscentemente aos procesos do cerebro visual, alo menos, non coas herramientas habituais. Tampouco o cerebro necesita representar todo o que ve en tres dimensións para recoñecer do que se trata; en un so plano e con dúas dimensions ten bastante. Si non fora así non existiría a pintura, nin o cine, nin a televisión como tales, e necesitaríamos unha representación tridimensional de todo para reproducir visualmente o mundo. Isto permite economizar o análisis da información.
Con seguridade o mundo real é diferente aao que creemos conñecer, porque so sabemos do mundo o que é capaz de procesar o noso cerebro visual. O que nos rodea non é idéntico a cómo o vemos. Pero en cambio, pode que sexa mási parecido ao que quedou plasmado en unha pintura ou nunha escultura.
Ao empregar o cerebro un tipo de información visual non coincidente coas posibilidades de análisis voluntario, resulta difícil, se non imposible, detallar con palabras todo o que transmite una obra de arte: pola vía visual recíbense máis mensaxes dos que somos capaces de descifrar verbalmente, incluso para o mesmo creador da obra.
Diante de unha obra de arte é moito máis sensato, e de paso eficaz, consentir que a pura visión penetre sen obstáculos ás recónditas redes neuronais do sistema visual e repetir esta práctica con frecuencia, que preocuparse por satisfacela con demasiadas explicacións transcendentais. Só así será posible acceder a todo o significado da arte e adquirir a suficiente competencia para sabelo valorar sen convencionalismos. Mirar e ver sen máis, pode ser máis eficiente que conxeturar sobre o que se ve.
Para facer avanzar a creatividade artística deberán dominarse outras estratexias que engadan ciencia á intuición.
Por unha parte, para traballar, empréganse redes neuronales e neuroquímicas bastante parecidas. Sen sabelo, de manera intuitiva, probando e errando, buscando a mellor forma de plasmar o mundo externo e o propio, os artistas teñen realizado verdadeiros experimentos “neurocientíficos”. Por exemplo, no mundo real, os obxectos e os seres vivos non están rodeados por liñas que os delimiten da contorna. ¿Por qué enton, debuxamos o contorno dos obxectos con liñas perfiladoras para representalos visualmente?
Ya en edades precoces nas que o aprendizaxe non pode explicar por sí mesmo a súa adquisición, esas liñas de contorno están moi presentes. En forma de “garabatos” azarosos e aparentemente imprecisos, son usados polos nenos e as nenas con un entusiasmo xenuino ata a saciedade. Van así plasmando a progresiva sofisticación do seu cerebro visomotor.
As liñas de debuxo dos contornos serven de algo, sinalan algunha función primordial do cerebro. Ainda que se den movimientos artísticos que traten de “romper” deliberadamente con esta tendencia innata, buscando novos efectos, convencionalmente, cando decidimos trazar unha liña para debuxar, non o facemos coa intención de rodear unha sombra ou perfilar manchas de cor, senón para construir unha forma. Con isto, os artistas teñen descuberto que algúns contornos son decisivos e que deben ser percibidos polo cerebro para que poida identificar a estructura esencial do obxecto. Isto significa que sempre que observamos, o nosro cerebro visual está analizando liñas de contorno, ainda que non sexamos conscientes de iso.
O artista, e neste caso tamén os nenos (que son artistas innatos), simplifican e evidencian na súa obra que, para ver o mundo e obter coñecimento
del, é crítico e indispensable que o cerebro “debuxe” o contorno dos objetos. De feito, os niños posuen unha destreza inusual para destilar o realmente importante para o cerebro visual.
Os artistas, ensaiando intuitivamente con técnicas artísticas, e os científicos, foron quen de introducirse na fisioloxía de moitos outros procesos visuais. Descubríuse tamén como se percibe e se analizan a transparencia dos obxectos, a dirección da luz e das sombras, a perspectiva, o movemento, a cor, a forma, etcétera.
Debe saberse que faisenos imposible acceder conscentemente aos procesos do cerebro visual, alo menos, non coas herramientas habituais. Tampouco o cerebro necesita representar todo o que ve en tres dimensións para recoñecer do que se trata; en un so plano e con dúas dimensions ten bastante. Si non fora así non existiría a pintura, nin o cine, nin a televisión como tales, e necesitaríamos unha representación tridimensional de todo para reproducir visualmente o mundo. Isto permite economizar o análisis da información.
Con seguridade o mundo real é diferente aao que creemos conñecer, porque so sabemos do mundo o que é capaz de procesar o noso cerebro visual. O que nos rodea non é idéntico a cómo o vemos. Pero en cambio, pode que sexa mási parecido ao que quedou plasmado en unha pintura ou nunha escultura.
Ao empregar o cerebro un tipo de información visual non coincidente coas posibilidades de análisis voluntario, resulta difícil, se non imposible, detallar con palabras todo o que transmite una obra de arte: pola vía visual recíbense máis mensaxes dos que somos capaces de descifrar verbalmente, incluso para o mesmo creador da obra.
Diante de unha obra de arte é moito máis sensato, e de paso eficaz, consentir que a pura visión penetre sen obstáculos ás recónditas redes neuronais do sistema visual e repetir esta práctica con frecuencia, que preocuparse por satisfacela con demasiadas explicacións transcendentais. Só así será posible acceder a todo o significado da arte e adquirir a suficiente competencia para sabelo valorar sen convencionalismos. Mirar e ver sen máis, pode ser máis eficiente que conxeturar sobre o que se ve.
Para facer avanzar a creatividade artística deberán dominarse outras estratexias que engadan ciencia á intuición.
ARTE E EDUCACIÓN
A corteza cerebral de tipo visual é a máis extensa do cerebro, e é unhas cinco veces maior que a corteza auditiva. Por eso interesa calquier actividad e medio relacionado coa visión.
¿Por qué non aproveitala moito máis para mellorar o rendimiento académico?
¿Por qué non usala vía visual tanto ou máis que a da lenguaxe escrita ou falada?
Ver, manipular, moverse e explorar para saber. Esa é a idea. Así aprendese e moito. Mirando, experimentando cos materiais e co movemento das mans, a aprendizaxe, calquer aprendizaxe e non só o plástico, aumenta exponencialmente. O movemento e a exploración visual aumentan a capacidade de concentración e, polo tanto, a de memorización.
Recientemente realizáronse experimentos nos que, con técnicas de neuroimaxe, monitorizábase a actividade cerebral mentres se tallaban ferramentas de pedra como as que usaban os nosos devanceiros. Viuse que cando se reproducen ferramentas líticas da tecnolxía olduvayense, unhas tallas toscas características do paleolítico inferior que xurdiron en África fai uns 2,5 millóns de anos, actívase específicamente un área do cerebro denominada corteza promotora ventral izquierda, implicada tamén no procesamiento dos sonidos. En cambio, cando se reproducen ferramentas líticas da tecnoloxía achelense, que xurdíu tamén en África fai 1,6 millones de años e que se caracteriza polla presenza de pedras talladas denominadas bifaces, moito máis elaboradas, actívanse outras zonas do cerebro, coma o xiro frontal, asociado á abstracción e á organización xerárquica, uns recursos mentais clave para o desenvolvemento dunha linguaxe elaborada.
¿Por qué non aproveitala moito máis para mellorar o rendimiento académico?
¿Por qué non usala vía visual tanto ou máis que a da lenguaxe escrita ou falada?
Ver, manipular, moverse e explorar para saber. Esa é a idea. Así aprendese e moito. Mirando, experimentando cos materiais e co movemento das mans, a aprendizaxe, calquer aprendizaxe e non só o plástico, aumenta exponencialmente. O movemento e a exploración visual aumentan a capacidade de concentración e, polo tanto, a de memorización.
Recientemente realizáronse experimentos nos que, con técnicas de neuroimaxe, monitorizábase a actividade cerebral mentres se tallaban ferramentas de pedra como as que usaban os nosos devanceiros. Viuse que cando se reproducen ferramentas líticas da tecnolxía olduvayense, unhas tallas toscas características do paleolítico inferior que xurdiron en África fai uns 2,5 millóns de anos, actívase específicamente un área do cerebro denominada corteza promotora ventral izquierda, implicada tamén no procesamiento dos sonidos. En cambio, cando se reproducen ferramentas líticas da tecnoloxía achelense, que xurdíu tamén en África fai 1,6 millones de años e que se caracteriza polla presenza de pedras talladas denominadas bifaces, moito máis elaboradas, actívanse outras zonas do cerebro, coma o xiro frontal, asociado á abstracción e á organización xerárquica, uns recursos mentais clave para o desenvolvemento dunha linguaxe elaborada.